Emir Kipi (The Imperative Mood)

The imperative mood is used to express commands. In Turkish, the imperative is indicated via a suffix and is used with both the 2nd and 3rd persons, unlike in English, which has no imperative form for 3rd person. There are different forms/suffixes of the imperative depending on the formality of the relationship and the level of politeness.

Imperative Mood

Singular and Informal and Imperative Forms

The singular and informal (or familiar) imperative forms are used with the 2nd person singularsenand 3rd person singular o:

Sen : Verb stem + Ø

• Odanı topla, yemek ye!  (+)
• Yüksek sesle konuşma, gürültü yapma!  (-)

O : Verb stem + sIn

• Odasını toplasın, yemek yesin!  (+)
• Yüksek sesle konuşmasın, gürültü yapmasın!  (-)
• Doktora gitsin mi?  (+,?)
• Okula gitmesin mi?  (-,?)

Note that when a 3rd person imperative form is used in a question (positive or negative), the speaker is asking the hearer whether they wish a certain action or situation to happen.

Plural and/or Polite Imperative Forms

The plural or polite imperative forms are used with the 2nd person plural siz and 3rd person plural onlar.

Siz :V stem + (y)In

• Odanızı toplayın, yemek yiyin!  (+)
• Yüksek sesle konuşmayın, gürültü yapmayın!  (-)

Onlar : V stem + sIn(lAr)

• Odalarını toplasınlar, yemek yesinler!  (+)
• Yüksek sesle konuşmasınlar, gürültü yapmasınlar!  (-)
• Biraz daha tatlı yesinler mi?  (+,?)
• Biraz daha tatlı yemesinler mi?  (-,?)

The Extra Polite and Formal Imperative Form—(y)InIz

This type of imperative form is used with the 2nd person plural and/or polite form ‘siz’. This form is typically used for public commands, public notices and signs and occurs frequently in newspapers and on television. However, it can be used in direct conversation if one wishes to be extra polite.

Siz :V stem + (y)InIz

• Odanızı toplayınız, yemek yiyiniz!  (+)
• Yüksek sesle konuşmayınız, gürültü yapmayınız!  (-)

İstek Kipi (The Optative)

The optative form mainly expresses the speaker’s wish to do something. The 1st person singular optative form -(y)AyIm expresses an action that the speaker suggests to perform and can be translated into English as ‘Let me….’. Similarly, the 1st person plural form –(y)AlIm expresses an action that the speaker suggests to hearers (and/or other people) to perform together. It can be translated into English as ‘Let us…’. When this form is used in questions, it is similar to a ‘shall’ construction.

Formation of the Optative

Ben : V stem + (y)AyIm

• Ben bir dilim pasta daha yiyeyim.  (+)
• Ben bir dilim pasta daha yemeyeyim.  (-)
• Ben bir dilim pasta daha yiyeyim mi?  (+,?)
• Biraz bir dilim pasta daha yemeyeyim mi?  (-,?)

Biz : V stem + (y)AlIm

• Biz bir kahve daha içelim.  (+)
• Biz bir kahve daha içmeyelim.  (-)
• Biz bir kahve daha içelim mi?  (+,?)
• Biz bir kahve daha içmeyelim mi?  (-,?)

The optative and imperative form may be used with the interjection hadi/ haydi “come on” at the beginning of the sentence:

• Hadi çabuk ol! Otobusü kaçırmayalım!     Come on, hurry! Let’s not miss the bus!
• Hadi sinemaya gidelim!     Come on, let’s go to the movies!

Aktivite A: Alıstırma II. Bağlam inceleme

Aşağidaki diyalogları inceleyin. Bu diyaloglar kimler arasında ve nerede geçiyor olabilir? Kişilerin yakınlık/resmiyet derecesi nedir?

Ӧrnek:
A: Dersten ӧnce kantine uğrayıp çay alalım mı?
B: Olur, ama acele et, derse yine geç kalmayalım.

İki yakın arkadaş; Kampüste

Diyalog 1
A: Yarın sizi arayayım mı?
B: Hayır, yarın musait değilim, ama çarşamba lütfen arayınız.

Diyalog 2
A: Hocam, çocuklar sınıfa girsinler mi?
B: Tabii, herşey hazır, girsinler.

Diyalog 3
A: Alo, Ayşe. Biz biraz gecikeceğiz. Çocuklar uyusun öyle çıkacağız.
B: Tamam, acele etmeyin. Bekliyoruz.

Aktivite B: Alıştırma III. Boşluk doldurma

Aşağıdaki boşlukları emir veya istek kiplerinin doğru formlarıyla doldurun.